Wat doen we precies?
Met dit project zetten we een eerste stap naar de opwaardering van de Stiemervallei tot een blauw-groene levensader doorheen de stad Genk. Meer weten over het waarom van deze werken en wat we precies uitvoeren? Hieronder kom je alles over het project te weten. Bekijk ook zeker de video.
Waarom is dit project noodzakelijk?
Zo goed als al het afvalwater van Oost- en West-Genk wordt vandaag verzameld in een collector van Aquafin. Deze loopt dwars door de stad langs weerszijden van de Stiemer en gaat helemaal door tot aan de waterzuivering van Genk in Oud Termien.
De collector werd aangelegd voor 1985 en werd gebouwd volgens verouderde principes nog voor het ontstaan van Aquafin. Zo werd er in die tijd bijvoorbeeld geen rekening gehouden met de toenemende bevolkingsgroei (en dus ook niet met het toenemend afvalwater) van Genk. De werking van een collector kan je goed vergelijken met een autostrade, het is de hoofdtak van een zuiveringsgebied waar alle zijtakken van de gemeente of stad op aansluiten. Net zoals een autostrade krijgt deze soms te maken met “file”, wat wilt zeggen dat er te veel water op een te korte tijd door de buis moet. Op zulke momenten moet het teveel aan water kunnen “ontsnappen”, wat gebeurt via zogenaamde overstorten. Overstoren zijn een soort nooduitlaat van het rioleringssysteem en maken het mogelijk om bij te hoge waterstanden het overtollige water te lozen in de gracht of nabijgelegen waterloop. In het zuiveringsgebied van Genk bevinden zich er een 70-tal van deze overstorten.
Bij droog weer is er zelden een probleem. Over een groot zuiveringsgebied gezien is de afvalwaterproductie (afkomstig van douche, toilet, pompbak…) een vrij constant gegeven en kan de grootte van een buis perfect hydraulisch worden bepaald. Het probleem stelt zich vooral bij hevige regenbuien. Vlaanderen zit vandaag nog steeds met zeer veel gemengde rioleringsstelsels die het afvalwater en regenwater samen afvoeren. Bij hevige buien stijgt de hoeveelheid water die door de riolering moet exponentieel. Al deze grote stromen water komen dan samen in de hoofdcollector tot op het moment dat een overstort onvermijdelijk is. Hierdoor komt er een mix van afvalwater en regenwater in de gracht of beek terecht. Net zoals bij een autostrade kan je een buis natuurlijk gedeeltelijk vergroten, maar ook hier bots je op een gegeven moment op limieten en wegen de baten niet meer op tegen de kosten.
Maar de collector langs de Stiemer heeft niet alleen een tekort aan bergingscapaciteit , ook de overstortconstructies zelf zijn verouderd waardoor de Stiemer bij hoge waterstand op verschillende plaatsen in de collector van Aquafin stroomt in plaats van andersom. Hierdoor komt er proper Stiemerwater in de collector dat vervolgens ook nog eens overbodig wordt gezuiverd op het zuiveringsstation van Aquafin. Tot slot zijn ook de waterpeilen waarop de overstorten in werking treden niet geoptimaliseerd op de huidige (en toekomstige) situatie. Ook hier zijn dus nog efficiëntiewinsten te boeken.
Welke werken voeren we uit?
Het project zelf bestaat uit een aantal ingrepen op het rioleringsstelsel verspreid over de gehele Stiemervallei. Samengevat kan je spreken over 5 categorieën van werken:
- Het bouwen van nieuwe overstortconstructies op de collector of het aanpassen van een overstortconstructie.
- Het afbreken van oude overstortconstructies.
- Het plaatsen van terugslagkleppen op de overstortleiding (zodat de Stiemer niet meer kan terugstromen in het stelsel).
- Het knevelen (verankeren) van rioleringsdeksels op de collector langs de Stiemer (zo kan het water bij overdruk niet ontsnappen via de straatdeksels, maar verloopt dit voortaan alleen gecontroleerd via onze overstorten).
- Het plaatsen van nooduitlaten op de collector (dit zijn overstorten die eigenlijk ontworpen zijn om nooit te moeten werken, maar in noodgevallen wel vereist zijn).
Het doel van dit project is om de volledige collector te ‘optimaliseren’. Let wel, het is nog GEEN wonderoplossing voor de gehele vallei en garandeert niet dat er nooit meer afvalwater in de beek terechtkomt. Het is wel een eerste goede stap in de juiste richting en leidt al direct tot enkele mooie resultaten:
- Overstorten zullen pas in werking treden bij een zwaardere bui dan in de huidige toestand. Hierdoor zal er minder vervuild water in de Stiemer stromen. Bijkomend zal het water dat in de Stiemer stroomt meer verdund zijn met regenwater en bijgevolg minder schadelijke milieu gerelateerde gevolgen hebben.
- De Stiemer kan niet meer omgekeerd in het rioleringsstelsel stromen (volgens het model nu was dit 3 miljoen liter). Hierdoor zal hij meer eigen debiet overhouden.
- De zuiveringsinstallatie Genk zal minder regenwater ontvangen en bijgevolg een beter rendement halen in het zuiveren van het toekomend afvalwater.
- De bestaande – maar nog steeds beperkte – berging in het stelsel gebruiken we nu maximaal.
Welke aanpassingen zijn er nadien nog gepland?
Voor de definitieve opwaardering van de Stiemer zijn er later nog verschillende vervolgprojecten nodig:
- Zo voorziet Aquafin nog extra projecten die de berging in het rioleringsstelsel bij een regenbui vergroten
- De stad Genk plant nog verschillende stedelijke afkoppelingsprojecten waarbij het regenwater ter plaatse kan hergebruikt worden, infiltreren of bufferen en bijgevolg niet in de collector terechtkomt.
- Overstortbehandelingen om schadelijke effecten te minimaliseren
- Landschapsprojecten die werken rond een meer natuurlijke inrichting van de Stiemer
- …