Hemelwater
Voor een leefmilieu in harmonie met water, moet er ruimte zijn voor regenwater. Letterlijk, om het te laten infiltreren in de ondergrond, bufferen of vertraagd afvoeren. Denken dat alles ondergronds kan afgevoerd worden, is een illusie. En waarom zouden we ook? De klimaatverandering brengt niet alleen intensere lokale buien met zich mee, maar ook langere droogteperiodes. Hemelwater ter plaatse houden, is dan ook de slimste en meest duurzame oplossing.
Hoeveel regent het eigenlijk?
Vlaanderen is een regenland met bijna 200 dagen regen per jaar. Of dat denken we toch. Toch valt er maar 7% van de tijd neerslag, berekende weerman Frank Deboosere. Vlaanderen is zelfs één van de droogste regio's van Europa.
Onvoldoende ruimte voor regenwater
Nergens in Europa wordt er zoveel openbare ruimte per inwoner ingenomen als in Vlaanderen. Vandaag bestaat ongeveer 14,5% van onze regio uit verharde oppervlakte. Door verharde ondergronden aan te leggen heeft het water niet langer de tijd om in de bodem te sijpelen en stroomt het sneller af naar de riolering.
Bijkomende verharding leidt rechtstreeks tot meer rioleringsoverstromingen. Uit een studie van de KU Leuven voor VLARIO blijkt dat tegen 2040 ongeveer 3,4 miljard euro nodig is om de bijkomende verharding van het huidig ruimtelijk beleid op te vangen. Om dit te vermijden is er nood aan bijkomende infrastructuur. Hiervan gaat 550 miljoen euro naar het uitbreiden van rioleringssystemen. De overige 2,8 miljard euro gaat naar de aanleg van niet-residentiële bronmaatregelen, zoals buffers langs nieuwe wegen, industrieterreinen en winkelketens. Door het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, de Betonstop in de volksmond, zouden de nodige investeringen dalen tot 1,6 miljard euro.
Infiltratie wordt de norm
Vasthouden, bufferen en afvoeren van regenwater is het uitgangspunt, zowel op openbaar terrein als rondom privéwoningen. Bij infrastructuurwerken moeten we dus volop inzetten op infiltratie van het regenwater in de bodem. De aanleg van twee buizen bij rioleringswerken, één voor afvalwater en één voor regenwater, is pas een goed idee als het regenwater echt moet afgevoerd worden en niet ter plaatse in de grond kan sijpelen of opgevangen worden in buffervoorzieningen. Een studie van de Vlaamse Milieumaatschappij toont aan dat élke Vlaamse ondergrond zich leent tot infiltratie, zelfs leemgrond. Zo lang maar de juiste technieken gebruikt worden. Het gebruik van waterdoorlatende verharding op parkings, kan bijvoorbeeld al een heel verschil maken.
Op aansturen van Aquafin komen een aantal nieuwe infiltratietechnieken in aanmerking voor subsidies. Daardoor zijn zelfs een gedeelte van de bovenbouw, bijvoorbeeld waterdoorlatende kolken en de fundering en onderfundering van waterdoorlatende bestrating, ook subsidieerbaar geworden. Tot slot is er natuurlijk ook de ecologische winst van maximale infiltratie, die niet in euro’s valt uit te drukken.
Bufferen combineren met extra belevingswaarde
Je hoeft geen beek of rivier vlakbij te hebben om water te bufferen, dat is een hardnekkig misverstand. Openbaar domein kan perfect twee functies hebben. Denk aan speelpleinen of skatepistes die tijdens een hevige bui onder water komen te staan en na de bui weer opdrogen, of wadi's in parken. De mogelijkheden zijn onbeperkt.
Bovendien is een buffer een perfecte opslag voor regenwater om te gebruiken tijdens droge periodes. Tegenwoordig kan je buffervolumes zelfs slim sturen zodat het water beschikbaar is waar en wanneer jij dat wil. Wanneer je de bufferfunctie combineert met een zuivering, wordt het regenwater voor nog meer toepassingen geschikt.
Creatieve oplossingen van gemeenten
Proefprojecten met toekomst
50 tot 70% van het watergebruik in huishoudens vereist geen drinkwaterkwaliteit.
80 tot 90 % van het watergebruik in commerciële gebouwen kan gebeuren met gerecycleerd water
Bredere inspiratie nodig?
- In de databank van Publieke Ruimte vind je heel wat voorbeelden van Vlaamse stadsinrichtingsprojecten waarin vernieuwend wordt omgegaan met regenwater.
- Het klimaat past ook in jouw straatje. De waarde van klimaatbestendig inrichten. Voorbeeldboek van het Kenniscentrum Techniek van de universiteit van Amsterdam. Het toont de mogelijkheden van eenvoudige en haalbare klimaatbestendige inrichtingen van woonstraten.
- De Nederlandse stichting RIONED heeft een publicatie samengesteld waarin de stappen om te komen tot een klimaatadaptatie op stadsniveau beschreven wordt.
